Titre
Timmer aan minder Klimaatverandering: Gebruik Hout!
Auteur
Beyer, Gunilla e.a.
Langue
néerlandais
Éditeur
2010 (gebonden, soft cover met flappen., 84 pag.) Geïllustreerd.
Prix
€ 9,00(Excl. toute livraison)
Détails
als nieuw brievenbuspost
Plus d'informations
trefwoorden
Timmer aan minder klimaatverandering: Gebruik hout! Medewerkers Gunilla Beyer Scandinavische Raad voor Bos Swedish Forest Industries Federation Manu Defays Belgian Woodforum Martin Fischer Holzabsatzfonds John Fletcher Wood for good Eric de Munck Centrum Hout Filip de Jaeger Chris Van Riet ( ) Karen Vandeweghe Kris Wijnendaele CEI-Bois Nederlandstalige editie: januari 2010 Duitstalige editie: 2007 Engelstalige herziene editie: april 2009 Franstalige editie: oktober 2007 Schutblad links Foto Åke E:son Lindman
2 Voorwoord In maart 2000 stelde de Europese Raad in Lissabon een 10 jaar durende strategie op om van de EU de meest dynamische en competitieve economie ter wereld te maken. Een sleutelelement bij het realiseren van deze strategie is het concept duurzame ontwikkeling, een concept dat vooruitgang vereist m.b.t. economische groei en werkgelegenheid, in samenhang met het waarborgen van sociale cohesie en een beter milieu. Het bestrijden van klimaatverandering is één van de doorslaggevende punten voor duurzame ontwikkeling. De Europese Unie is actief betrokken bij het stimuleren van samenwerking tussen de lidstaten inzake klimaatverandering. Zo houdt de EU zich momenteel bezig met belangrijke problemen zoals het duurzaam beheer van natuurlijke rijkdommen en het tegengaan van verlies van biodiversiteit in Europa. Met het oog op de Kopenhagen-top is 2009 een zeer belangrijk jaar, omdat dan de post-kyoto afspraken gemaakt zullen worden. De Europese houtindustrie is sterk betrokken bij duurzame ontwikkeling, in het bijzonder omdat hun grondstof uit duurzaam beheerde bossen afkomstig is. Zoals de Europese Commissie al enkele jaren geleden vaststelde, spelen hout en houtproducten een belangrijke rol in het afremmen van klimaatverandering door koolstof uit de atmosfeer te absorberen en vast te houden. Hun specifieke eigenschappen, zoals de capaciteit om koolstof op te slaan, de hoge recycleerbaarheid, de hernieuwbaarheid van hout als grondstof, en het feit dat houtproducten minder fossiele brandstof gebruiken bij hun verwerking dan andere materialen, zorgen ervoor dat houtproducten bij uitstek van belang zijn voor het beleid ter bestrijding van klimaatverandering door het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen enerzijds en het vergroten van de broeikasgassenreductie anderzijds (DG Enterprise, Report regarding the role of Forest Products for Climate Change Mitigation, 2004). Met deze publicatie willen we bijdragen aan een beter inzicht in de milieuvoordelen welke verkregen kunnen worden door meer gebruik te maken van hout en houtproducten. Naast de inherente positieve eigenschappen van houtproducten, is dit handboek ook bedoeld om de substantiële bijdrage van de houtindustrie aan werkgelegenheid en welvaart in Europa te tonen, vooral in landelijke gebieden. Catherine GUY-QUINT, Lid van het Europees Parlement Brussel, 18 januari 2006
3 Timmer aan minder klimaatverandering: Gebruik hout!
4 Inleiding Hout is een buitengewoon materiaal. Op natuurlijke wijze hernieuwbaar, groeit het in een steeds toenemende overvloed in Europa. Het is mooi, heeft een warme en gezellige uitstraling en is licht en sterk voor toepassing in de bouw. En het biedt een gemakkelijke manier om de CO 2 -uitstoot - de voornaamste oorzaak van klimaatverandering - te beperken, door: het vermogen van bossen om koolstof vast te leggen het vermogen van hout en houtproducten om koolstof vast te houden de mogelijkheid om CO 2 -intensief materiaal te vervangen Dit boek heeft als doel de milieuargumenten voor het gebruiken van hout te beschrijven, als één van de middelen in de strijd tegen klimaatverandering, en tegelijkertijd de economische bijdrage van de industrie in de juiste context te plaatsen. Naar schatting zou een jaarlijkse toename met 4 % van de Europese houtconsumptie tot 2010, 150 miljoen ton CO 2 per jaar extra vasthouden en de marktwaarde van deze milieuservice zou rond 1,8 miljard per jaar liggen. CEI-Bois, Roadmap 2010, Executive Summary, 2004 Terwijl de Europese houtindustrie wel degelijk het belang van people - planet - profit inzake duurzame ontwikkeling erkent, waarbij de lange termijn economische ontwikkeling moet samengaan met de nodige eerbied voor het milieu en de belangen van de gemeenschap, is het vaststellen van universele doelstellingen onmogelijk gebleken gezien de gediversifieerde en gefragmenteerde structuur binnen de Europese Unie. De belangrijkste problemen werden intussen echter wel vastgesteld en aangepakt. Net als voor andere sectoren, hebben deze betrekking op o.a. de gezondheid van werknemers, veiligheid op de werkvloer, vermindering van het ziekteverzuim, flexibele werkuren, opleiding, gelijkheid tussen mannen en vrouwen, maatschappelijk verantwoord ondernemen, impact op lokale gemeenschappen, ecologischeen milieu-impact. Profit banen welvaart creatie van rijkdom sociale gelijkheid duurzame economie duurzame ontwikkeling sociale insluiting gemeenschappen Planet natuurlijk milieu hernieuwbare bronnen lokaal milieu Onder De industrie erkent de drieeenheid people planet profit als basis voor duurzame ontwikkeling 2 People
5 Inhoudsopgave 1 Klimaatverandering CO 2 -emissies zijn de belangrijkste oorzaak 6 Reductie van CO 2 -uitstoot 10 Hout en CO 2 -reductie 12 2 Europese bossen: een hernieuwbare hulpbron De Europese bossen blijven groeien 20 De Europese bossen zijn duurzaam 24 Certificering 28 5 De voordelen van het gebruik van hout Bouwen met hout 60 Leven met hout 64 6 De industrie: feiten en cijfers Het belang van de houtindustrie 70 De waarde van de industrie 72 Industriële sectoren 74 Houtproducten 76 Initiatieven voor promotie en onderzoek 80 3 Hoe houtproducten de klimaatverandering vertragen Beoordelen van de CO 2 -impact van verschillende materialen 32 Hoeveel CO 2 kan worden bespaard door hout te gebruiken? 38 De belangrijkste mogelijkheden van vervanging door houtproducten 40 Europese wetgeving 44 Referenties 82 Terminologie 83 Aanvullende literatuur 84 4 De levenscyclus van hout en houtproducten De koolstofcyclus van houtproducten 48 Hergebruik van hout 50 Recycling van hout 52 Hout en energieterugwinning 54 3
6
7 Klimaatverandering De effecten zijn al zichtbaar CO 2 -emissies zijn de belangrijkste oorzaak Hout kan CO 2 -uitstoot beperken Hout kan de CO 2 -vastlegging vergroten
8 CO 2 -emissies zijn de belangrijkste oorzaak Het broeikaseffect De term broeikaseffect verwijst naar de manier waarop de infrarode stralen van de Aarde worden vastgehouden, waardoor de atmosfeer wordt opgewarmd. De kortgolvige UV-straling van de zon bereikt de Aarde door de atmosfeer en verwarmt haar oppervlakte. Het aardoppervlak zendt vervolgens de geabsorbeerde straling terug in de vorm van langgolvige infrarode straling. Echter, daar deze minder sterk is dan de inkomende straling, kan deze hoe langer hoe minder door de barrière van specifieke atmosferische gassen dringen, welke bekend staan als broeikasgassen. De meest voorkomende broeikasgassen zijn koolstofdioxide (CO 2 ) en waterdamp (H 2 O). Andere broeikasgassen zijn methaan (CH 4 ), lachgas (N 2 O), chloorfluorkoolstof verbindingen (CFK s) en zwavelhexafluoride (SF 6 ). CO 2 is het belangrijkste broeikasgas omdat het zeer lang aanwezig blijft in onze atmosfeer. Opwarming van de Aarde Sinds het begin van de industriële revolutie is er een sterke toename van broeikasgasemissies in de atmosfeer, voornamelijk door het verbranden van fossiele brandstoffen waardoor er CO 2 wordt uitgestoten, maar ook door ontbossing in de tropen. Ten gevolge hiervan verwacht men dat gedurende de eerste helft van deze eeuw 1 de gemiddelde temperatuur zal stijgen met 0,1 tot 0,4 C per decennium. Het grootste gedeelte (55-70%) van het broeikaseffect veroorzaakt door menselijke activiteit wordt veroorzaakt door CO 2 uitstoot. Bij een toename van 0,5% per jaar zal - volgens de meest optimistische schattingen - de concentratie van CO 2 in de atmosfeer verdubbelen in Onder CO 2 -emissies worden vooral veroorzaakt door het verbranden van fossiele brandstoffen Rechter pagina, boven CO 2 -concentraties in de atmosfeer zijn met 30% toegenomen sinds het midden van de 19de eeuw Swedish Forest Industries Federation, Forests and the Climate, 2003 Het is van belang een onderscheid te maken tussen het natuurlijke broeikaseffect en het broeikaseffect dat versterkt wordt door menselijke activiteit. Zonder het natuurlijke broeikaseffect zou de gemiddelde temperatuur op aarde dalen van 15 C tot -18 C. Echter, het natuurlijke broeikaseffect wordt versterkt door menselijke activiteit, vooral door een snelle toename van de CO 2 -emissies. 6
9 De toenemende concentratie van CO 2 in de atmosfeer ppm % CO
10 8
11 De eerste effecten Er bestaat geen enkele twijfel meer over het feit dat het klimaat aan het veranderen is, of dat deze verandering versterkt wordt door menselijke activiteit. Volgens het laatste rapport van het IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change), was de 20 ste eeuw de warmste sinds men temperaturen begon te registreren, was de jaren 90 het warmste decennium en was 1998 het warmste jaar. De eerste effecten werden helder gedocumenteerd en wijzen in de richting van meer wijdverbreide en destructieve veranderingen in de toekomst: de ijskap van de Noordpool smelt: tussen 1950 en 2000 is de oppervlakte ervan met 20% 3 afgenomen alleen al in de 20 ste eeuw 1 steeg het wereldzeeniveau met ca. 15 cm overal op Aarde gaat de hoeveelheid sneeuw achteruit en zijn de gletsjers aan het smelten er is een opmerkelijke toename in de frequentie en hevigheid van natuurrampen zoals orkanen, droogten, aardbevingen en overstromingen, getuige daarvan de tragische gebeurtenissen van de eerste jaren van de 21 ste eeuw. De voorspelde effecten De effecten van klimaatverandering zijn moeilijk te voorspellen, gezien de complexiteit van de verschillende interacties van de ecosystemen op Aarde. Echter, tot dusverre kunnen enkele belangrijke trends worden afgeleid uit studies: de zeespiegel zal blijven stijgen, met rampzalige gevolgen voor de inwoners van kust- of rivierdeltagebieden, of van laaggelegen gebieden veranderingen van natuurlijke habitats zullen resulteren in het verlies van plant- en diersoorten volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) kan een toename van de temperatuur met amper 1 of 2 C ervoor zorgen dat bepaalde muggensoorten, die tropische ziekten zoals malaria en knokkelkoorts dragen, zich kunnen verspreiden en vestigen in nieuwe regio s ten noorden van hun huidige verspreidingsgebied. Linker pagina Er is een toename van natuurlijke rampen veroorzaakt door extreme weersomstandigheden Linksboven Orkanen worden steeds krachtiger en frequenter Rechtsboven Het sneeuwdek gaat achteruit en de gletsjers zijn aan het smelten 9
Timmer aan minder klimaatverandering: Gebruik hout! Medewerkers Gunilla Beyer Scandinavische Raad voor Bos Swedish Forest Industries Federation Manu Defays Belgian Woodforum Martin Fischer Holzabsatzfonds John Fletcher Wood for good Eric de Munck Centrum Hout Filip de Jaeger Chris Van Riet ( ) Karen Vandeweghe Kris Wijnendaele CEI-Bois Nederlandstalige editie: januari 2010 Duitstalige editie: 2007 Engelstalige herziene editie: april 2009 Franstalige editie: oktober 2007 Schutblad links Foto Åke E:son Lindman
2 Voorwoord In maart 2000 stelde de Europese Raad in Lissabon een 10 jaar durende strategie op om van de EU de meest dynamische en competitieve economie ter wereld te maken. Een sleutelelement bij het realiseren van deze strategie is het concept duurzame ontwikkeling, een concept dat vooruitgang vereist m.b.t. economische groei en werkgelegenheid, in samenhang met het waarborgen van sociale cohesie en een beter milieu. Het bestrijden van klimaatverandering is één van de doorslaggevende punten voor duurzame ontwikkeling. De Europese Unie is actief betrokken bij het stimuleren van samenwerking tussen de lidstaten inzake klimaatverandering. Zo houdt de EU zich momenteel bezig met belangrijke problemen zoals het duurzaam beheer van natuurlijke rijkdommen en het tegengaan van verlies van biodiversiteit in Europa. Met het oog op de Kopenhagen-top is 2009 een zeer belangrijk jaar, omdat dan de post-kyoto afspraken gemaakt zullen worden. De Europese houtindustrie is sterk betrokken bij duurzame ontwikkeling, in het bijzonder omdat hun grondstof uit duurzaam beheerde bossen afkomstig is. Zoals de Europese Commissie al enkele jaren geleden vaststelde, spelen hout en houtproducten een belangrijke rol in het afremmen van klimaatverandering door koolstof uit de atmosfeer te absorberen en vast te houden. Hun specifieke eigenschappen, zoals de capaciteit om koolstof op te slaan, de hoge recycleerbaarheid, de hernieuwbaarheid van hout als grondstof, en het feit dat houtproducten minder fossiele brandstof gebruiken bij hun verwerking dan andere materialen, zorgen ervoor dat houtproducten bij uitstek van belang zijn voor het beleid ter bestrijding van klimaatverandering door het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen enerzijds en het vergroten van de broeikasgassenreductie anderzijds (DG Enterprise, Report regarding the role of Forest Products for Climate Change Mitigation, 2004). Met deze publicatie willen we bijdragen aan een beter inzicht in de milieuvoordelen welke verkregen kunnen worden door meer gebruik te maken van hout en houtproducten. Naast de inherente positieve eigenschappen van houtproducten, is dit handboek ook bedoeld om de substantiële bijdrage van de houtindustrie aan werkgelegenheid en welvaart in Europa te tonen, vooral in landelijke gebieden. Catherine GUY-QUINT, Lid van het Europees Parlement Brussel, 18 januari 2006
3 Timmer aan minder klimaatverandering: Gebruik hout!
4 Inleiding Hout is een buitengewoon materiaal. Op natuurlijke wijze hernieuwbaar, groeit het in een steeds toenemende overvloed in Europa. Het is mooi, heeft een warme en gezellige uitstraling en is licht en sterk voor toepassing in de bouw. En het biedt een gemakkelijke manier om de CO 2 -uitstoot - de voornaamste oorzaak van klimaatverandering - te beperken, door: het vermogen van bossen om koolstof vast te leggen het vermogen van hout en houtproducten om koolstof vast te houden de mogelijkheid om CO 2 -intensief materiaal te vervangen Dit boek heeft als doel de milieuargumenten voor het gebruiken van hout te beschrijven, als één van de middelen in de strijd tegen klimaatverandering, en tegelijkertijd de economische bijdrage van de industrie in de juiste context te plaatsen. Naar schatting zou een jaarlijkse toename met 4 % van de Europese houtconsumptie tot 2010, 150 miljoen ton CO 2 per jaar extra vasthouden en de marktwaarde van deze milieuservice zou rond 1,8 miljard per jaar liggen. CEI-Bois, Roadmap 2010, Executive Summary, 2004 Terwijl de Europese houtindustrie wel degelijk het belang van people - planet - profit inzake duurzame ontwikkeling erkent, waarbij de lange termijn economische ontwikkeling moet samengaan met de nodige eerbied voor het milieu en de belangen van de gemeenschap, is het vaststellen van universele doelstellingen onmogelijk gebleken gezien de gediversifieerde en gefragmenteerde structuur binnen de Europese Unie. De belangrijkste problemen werden intussen echter wel vastgesteld en aangepakt. Net als voor andere sectoren, hebben deze betrekking op o.a. de gezondheid van werknemers, veiligheid op de werkvloer, vermindering van het ziekteverzuim, flexibele werkuren, opleiding, gelijkheid tussen mannen en vrouwen, maatschappelijk verantwoord ondernemen, impact op lokale gemeenschappen, ecologischeen milieu-impact. Profit banen welvaart creatie van rijkdom sociale gelijkheid duurzame economie duurzame ontwikkeling sociale insluiting gemeenschappen Planet natuurlijk milieu hernieuwbare bronnen lokaal milieu Onder De industrie erkent de drieeenheid people planet profit als basis voor duurzame ontwikkeling 2 People
5 Inhoudsopgave 1 Klimaatverandering CO 2 -emissies zijn de belangrijkste oorzaak 6 Reductie van CO 2 -uitstoot 10 Hout en CO 2 -reductie 12 2 Europese bossen: een hernieuwbare hulpbron De Europese bossen blijven groeien 20 De Europese bossen zijn duurzaam 24 Certificering 28 5 De voordelen van het gebruik van hout Bouwen met hout 60 Leven met hout 64 6 De industrie: feiten en cijfers Het belang van de houtindustrie 70 De waarde van de industrie 72 Industriële sectoren 74 Houtproducten 76 Initiatieven voor promotie en onderzoek 80 3 Hoe houtproducten de klimaatverandering vertragen Beoordelen van de CO 2 -impact van verschillende materialen 32 Hoeveel CO 2 kan worden bespaard door hout te gebruiken? 38 De belangrijkste mogelijkheden van vervanging door houtproducten 40 Europese wetgeving 44 Referenties 82 Terminologie 83 Aanvullende literatuur 84 4 De levenscyclus van hout en houtproducten De koolstofcyclus van houtproducten 48 Hergebruik van hout 50 Recycling van hout 52 Hout en energieterugwinning 54 3
6
7 Klimaatverandering De effecten zijn al zichtbaar CO 2 -emissies zijn de belangrijkste oorzaak Hout kan CO 2 -uitstoot beperken Hout kan de CO 2 -vastlegging vergroten
8 CO 2 -emissies zijn de belangrijkste oorzaak Het broeikaseffect De term broeikaseffect verwijst naar de manier waarop de infrarode stralen van de Aarde worden vastgehouden, waardoor de atmosfeer wordt opgewarmd. De kortgolvige UV-straling van de zon bereikt de Aarde door de atmosfeer en verwarmt haar oppervlakte. Het aardoppervlak zendt vervolgens de geabsorbeerde straling terug in de vorm van langgolvige infrarode straling. Echter, daar deze minder sterk is dan de inkomende straling, kan deze hoe langer hoe minder door de barrière van specifieke atmosferische gassen dringen, welke bekend staan als broeikasgassen. De meest voorkomende broeikasgassen zijn koolstofdioxide (CO 2 ) en waterdamp (H 2 O). Andere broeikasgassen zijn methaan (CH 4 ), lachgas (N 2 O), chloorfluorkoolstof verbindingen (CFK s) en zwavelhexafluoride (SF 6 ). CO 2 is het belangrijkste broeikasgas omdat het zeer lang aanwezig blijft in onze atmosfeer. Opwarming van de Aarde Sinds het begin van de industriële revolutie is er een sterke toename van broeikasgasemissies in de atmosfeer, voornamelijk door het verbranden van fossiele brandstoffen waardoor er CO 2 wordt uitgestoten, maar ook door ontbossing in de tropen. Ten gevolge hiervan verwacht men dat gedurende de eerste helft van deze eeuw 1 de gemiddelde temperatuur zal stijgen met 0,1 tot 0,4 C per decennium. Het grootste gedeelte (55-70%) van het broeikaseffect veroorzaakt door menselijke activiteit wordt veroorzaakt door CO 2 uitstoot. Bij een toename van 0,5% per jaar zal - volgens de meest optimistische schattingen - de concentratie van CO 2 in de atmosfeer verdubbelen in Onder CO 2 -emissies worden vooral veroorzaakt door het verbranden van fossiele brandstoffen Rechter pagina, boven CO 2 -concentraties in de atmosfeer zijn met 30% toegenomen sinds het midden van de 19de eeuw Swedish Forest Industries Federation, Forests and the Climate, 2003 Het is van belang een onderscheid te maken tussen het natuurlijke broeikaseffect en het broeikaseffect dat versterkt wordt door menselijke activiteit. Zonder het natuurlijke broeikaseffect zou de gemiddelde temperatuur op aarde dalen van 15 C tot -18 C. Echter, het natuurlijke broeikaseffect wordt versterkt door menselijke activiteit, vooral door een snelle toename van de CO 2 -emissies. 6
9 De toenemende concentratie van CO 2 in de atmosfeer ppm % CO
10 8
11 De eerste effecten Er bestaat geen enkele twijfel meer over het feit dat het klimaat aan het veranderen is, of dat deze verandering versterkt wordt door menselijke activiteit. Volgens het laatste rapport van het IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change), was de 20 ste eeuw de warmste sinds men temperaturen begon te registreren, was de jaren 90 het warmste decennium en was 1998 het warmste jaar. De eerste effecten werden helder gedocumenteerd en wijzen in de richting van meer wijdverbreide en destructieve veranderingen in de toekomst: de ijskap van de Noordpool smelt: tussen 1950 en 2000 is de oppervlakte ervan met 20% 3 afgenomen alleen al in de 20 ste eeuw 1 steeg het wereldzeeniveau met ca. 15 cm overal op Aarde gaat de hoeveelheid sneeuw achteruit en zijn de gletsjers aan het smelten er is een opmerkelijke toename in de frequentie en hevigheid van natuurrampen zoals orkanen, droogten, aardbevingen en overstromingen, getuige daarvan de tragische gebeurtenissen van de eerste jaren van de 21 ste eeuw. De voorspelde effecten De effecten van klimaatverandering zijn moeilijk te voorspellen, gezien de complexiteit van de verschillende interacties van de ecosystemen op Aarde. Echter, tot dusverre kunnen enkele belangrijke trends worden afgeleid uit studies: de zeespiegel zal blijven stijgen, met rampzalige gevolgen voor de inwoners van kust- of rivierdeltagebieden, of van laaggelegen gebieden veranderingen van natuurlijke habitats zullen resulteren in het verlies van plant- en diersoorten volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) kan een toename van de temperatuur met amper 1 of 2 C ervoor zorgen dat bepaalde muggensoorten, die tropische ziekten zoals malaria en knokkelkoorts dragen, zich kunnen verspreiden en vestigen in nieuwe regio s ten noorden van hun huidige verspreidingsgebied. Linker pagina Er is een toename van natuurlijke rampen veroorzaakt door extreme weersomstandigheden Linksboven Orkanen worden steeds krachtiger en frequenter Rechtsboven Het sneeuwdek gaat achteruit en de gletsjers zijn aan het smelten 9
Images
Kautskie
Groningen 
belangrijke mededeling: mijn e-mail heeft grote problemen met hotmail (en outlook) adressen, kijk vooral in uw spamfolder voor mijn antwoordmail! mijn e-mail adres is: kautskie@online.nl
- Tous les livres sont en état complet et normal, sauf indication contraire. De petites imperfections comme une page collée ou un nom sur la feuille ne sont pas toujours mentionnés
- Vous gérez directement cette commande avec Kautskie
- Après votre commande vous et Kautskie recevrez une confirmation par e-mail. Dans l'e-mail que vous pouvez trouver, vous pouvez trouver le nom et l'adresse de Kautskie
- L'acheteur paie les frais de livraison, sauf accord contraire
- Kautskie peut demander un prépaiement
- Boekwinkeltjes.nl essaie de rapprocher les acheteurs et les vendeurs. Boekwinkeltjes.nl n'est jamais impliqué dans un accord entre l'acheteur et le vendeur. Si vous avez un différend avec un ou plusieurs utilisateurs, vous devez le réparer vous-même. Vous indemnisez Boekwinkeltjes.nl de toute réclamation.